តើចិត្តវិទ្យាគឺជាអ្វី?

PSYCOLOGY (ចិត្តវិទ្យា):  គឺជាកាសិក្សាអំពីចរិយារបស់មនុស្ស។
ពាក្យចិត្តវិទ្យាមានន័យថា ការសិក្សាអំពីវិញ្ញាណ (ψυχή, psukhē មានន័យថា ដង្ហើម ព្រលឹង ឫ វិញ្ញាណ និង λογος -logos, មានន័យថា ការសិក្សា ឫ ការស្រាវជ្រាវ) ។ ពាក្យឡាតាំង Psychologia ត្រូវបានប្រើប្រាស់ដំបូងដោយ អ្នកសិក្សារឿងមនុស្សជាតិ ជនជាតិ ក្រូអេសា(Croatian humanist) និង លោកម៉ារ៉ូឡិច-ម៉ាកូ (Marko Marulić) ជនជាតិឡាតាំង ក្នុងសៀវភៅរបស់គាត់ដែលមានចំណងជើងថា Psichiologia de ratione animae humanae ក្នុងអំឡុងចុងសតវត្សទី ១៥ ឫ ដើមសតវត្សទី ១៦។ 

ក្នុងការរក្សាទុកទិន្នន័យខួរក្បាលរបស់មនុស្សបានបែងចែកជាពីរផ្នែកដាច់ពីគ្នា៖

• ផ្នែកទីមួយគេហៅថា សប្បជញ្ញៈ(Conscious) ៖គឺជាអ្វីដែលយើងដឹងឬចងចាំតាមរយៈការមើលឃើញ ការប៉ះពាល់ ការស្តាប់ឭ។
• ផ្នែកទីពីរគេហៅថា អនុសប្បជញ្ញៈ(Subconscious) ៖អ្វីដែលយើងមិនអាចចងចាំតែមានមានឥទ្ធិពលចំពោះជីវិតរបស់យើង។
• រឿងដែលបានកើតឡើងចំពោះកេ្មង ទោះបីក្មេងមិនបានចង់ចាំវាកដោយតែវាមានឥទ្ធិពលខ្លំាងណាស់ទៅលើក្មេង ព្រោះវាអាចប៉ះពាល់ដល់ផ្នត់គំនិត និង ការសំដែងចរិករបស់ក្មេង។

HBគឺជាអក្សរកាត់មកពីពាក្យHuman behavior :ដែលគេសិក្សាផ្តោតទៅលើ ឥទ្ធិពលដែលធ្វើអោយមនុស្សមានអត្តចរិកខុសៗគ្នាដូចជាៈ1- ​ ភេទ(Gender): គឺសិក្សាទៅលើភេទរបស់មនុស្សរវាងប្រុសនិងមនុស្សស្រី ៖ជាទូទៅនៅពេលដែលនៅក្នុងផ្ទះមួយមានសមាជិកជានារីច្រើនបើសិនជាមានកូន
ប្រុសតែម្នាក់នោះកូនប្រុសនោះគឺអាចយល់ដឹងពីមនុស្សស្រីបានច្រើនហើយគេមានចរិតលក្ខណៈស្រដៀងទៅនឹងមនុស្សស្រី។តែបើក្នុងគ្រូសារនោះមានបុរសច្រើនហើយមាននារីតែម្នាក់នោះនារីនោះនឹងមានចរិតលក្ខណៈស្រដៀងនិងបុរសវិញដែលយើងតែមនុស្សខ្លះអាចក្លាយទៅជាភេទទី៣ទៀតក៏មានដែរ។



2- វប្បធម៌និងសង្គម(Culture and Society) : មនុស្សសម័យមុនគឺមានវប្បធម៌បែបបុរាណ្យតែបច្ចុុបន្ន  នេះគឺកំពុងតែយកលំនាំតាមបែបបរទេសដោយសារតែជនជាតិខ្មែរអាមេរិកដោយនៅសម័យ  សង្គ្រាមគេទៅរស់នៅបរទេសបន្ទាប់មកគេត្រឡប់មកវិញហើយបាននាំយកមកនូវវប្បធម៌មួយ ចំនួនដូចជាការរាំជាដើម។
3- អាយុ(Age): មនុស្សគ្រប់រូបគឺមានការគិតពិចារណាខុសៗគ្នា។ មនុស្សម្នាក់នៅពេលគាត់​​ មានវ័យកុមារ វ័យកណ្ដាលនិងវ័យចំណាស់គឺការគិតរបស់គាត់មិនដូចគ្នាទេ។
4- ការទំនាក់ទំនងជំវិញខ្លួន(Social Background)គឺជាការសិក្សាអំពីអ្វីៗដែលនៅជុំវិញខ្លួនវាស្រដៀង     និងការបែងចែងភេទដែរ:  នៅពេលមានទារកម្នាក់កើតមកជាស្រីពេលគេលេងជាមួយក្មេង             នោះគឺគេធ្វើសម្លេងតូចហើយស្រទន់តែបើទារកនោះជាប្រុសវិញគឺពេលលេងជាមួយក្មងនោះគឺគេធ្វើសម្លងក្លាំងៗបន្ទាប់មកក្មេងនោះគ៏រៀនតាមហើយក៏មានចរិតដាច់ដោយឡែករវាងពួកគេ។
5- ចំណេះដឹង(Education) : មនុស្សដែលមានចំណេះដឹងខ្ពស់និងមនុស្សដែលមិនមានចំនេះដឹង​ ខ្ពស់គឺមានចរិតលក្ខណៈពុំដូចគ្នាទេទាំងការគិតនិងការនិយាយរបស់ពួកគេគឺមិនដូចគ្នាទេ។
6- សាសនា(Religion): សាសនាគឺសុទ្ធតែបានអប់រំអោយមនុស្សដើរផ្លូវល្អទាំងអស់គ្រាន់តែមាន       ចំណុចមួយចំនួនដែលមិនដូចគ្នា។